کودکان و ترسهای همیشگی
کودکان و ترسهای همیشگی
شان یکی از معضلات خانواده ها است..ترس، هیجانی است Ú©Ù‡ هنگام اØساس خطر در شخص به وجود Ù…ÛŒ آید Ùˆ او را به Ùرار از آن موقعیت ترس آور وا Ù…ÛŒ دارد. Ùردی Ú©Ù‡ بشدت ترسیده باشد، از ارضای نیازهایش باز Ù…ÛŒ ماند، تعادل روانی اش به هم Ù…ÛŒ خورد Ùˆ نمی تواند از Ùرصت ها Ùˆ توانایی هایش به طور مناسب استÙاده کند.با ما همراه باشید در Ùرانیاز
کودکان و ترسهای همیشگی
مقدار معینی از ترس نه تنها برای کودکان،
بلکه برای بزرگسالان نیز شرط بقا
Ùˆ ادامه زندگی Ùˆ Øیات Ùˆ دور داشتن انسان از Øوادث Ùˆ خطرهاست، اما در صورتی
Ú©Ù‡ ترس از Øد معینی تجاوز کند، Ùرد را از انجام امور روزمره بازمی دارد Ùˆ باید به درمان آن اقدام شود.
کودکان و ترسهای همیشگی
ترس های نابجا بر خیال Ùˆ توهم استوار است Ùˆ آسیب های Ùراوانی بجا Ù…ÛŒ گذارد.
ترس های طبیعی پایه Ùˆ اساس عقلانی دارند Ùˆ در صورت نبود آن، Ùرد در معرض
خطر قرار Ù…ÛŒ گیرد. نخستین ترس در کودکان، صداهای ناگهانی، بلند، Ùریاد تند Ùˆ
قوی Ùˆ اØساس اÙتادن از جای بلند است. این انگیزه ها به تدریج برØسب مراØÙ„ رشد
دگرگون Ù…ÛŒ شود. کودک در دوره Ø·Ùولیت، از اشخاص بیگانه Ùˆ جاهای ناآشنا
Ùˆ اØساس از دست دادن شخص معین، مثلاً مادر، Ù…ÛŒ ترسد.
او در دوره نوجوانی Ùˆ بلوغ به Ù…Ùهوم مرگ Ù¾ÛŒ Ù…ÛŒ برد Ùˆ از آن Ù…ÛŒ ترسد.
نوع Ùˆ میزان ترس کودک از پدیده های مختلÙØŒ به عواملی چون سن، جنس، تجارب گذشته،
میزان رشد ذهنی، ارزش های اجتماعی Ùˆ Ùرهنگی Ú©Ù‡ کودک از والدین
و همسالان خویش آموخته و بالاخره درجه امنیتی که کودک از آن برخوردار است،
بستگی دارد.میزان و شدت ترس در سه سالگی به اوج خود می رسد. در سه سالگی ترس
جنبه موقعیتی دارد. یعنی اÙراد، اشیا Ùˆ Øیوانات موجود در Ù…Øیط Ùˆ تاریکی،
موارد ترس بچه را تشکیل می دهند. تا سال های نوجوانی، ترس بیشتر جنبه تعمیمی دارد.
یعنی کودک زمانی از چیزی ترسیده است و از آن به بعد آن را تعمیم می دهد.
این نوع ترس غالباً با اضطراب Ùˆ نگرانی همراه است. Ú¯Ùته شده است
ترس هایی که بیش از دو سال دوام یابد، از نظر بالینی نیاز به توجه دارد.
کودکان و ترس
های همیشگی
انواع ترس در کودکان
مطالعات نشان می دهد که کودکان دو تا شش سال به طور متوسط
دچار چهار تا پنج نوع ترس مختل٠هستند و به طور میانگین هر چهار روز یک بار واکنش های
ناشی از ترس در آنان مشاهده می شود. همچنین پژوهش های مختل٠مشخص می کند
Ú©Ù‡ ترس در دختران بیشتر از پسران وجود دارد Ùˆ نوع ترس دختران بیشتر از Øیواناتی
مانند مار، موش Ùˆ سوسک است، در Øالی Ú©Ù‡ پسران بیشتر از این Ú©Ù‡ مورد سرزنش
و انتقاد دیگران واقع شوند، می ترسند. همچنین میزان و شدت ترس در دختران بیشتر
از پسران است. معمولاً با اÙزایش سن، میزان Ùˆ شدت ترس ها کاهش Ù…ÛŒ یابد،
اما بعضی از ترس ها در سنین خاصی تظاهر Ù…ÛŒ کند. با این Øال، امکان دارد ترس های
دوران کودکی پیامدهای درازمدت داشته باشد. به نظر Ù…ÛŒ رسد با اÙزایش سن،
به جای از بین رÙتن ترس، سبک ابراز آن تغییر Ù…ÛŒ کند.
ترس موجب بعضی رÙتارهای نامناسب Ù…ÛŒ شود، مانند: لکنت Ùˆ گرÙتگی زبان،
ادرار غیرارادی، خواب پریشان Ùˆ با Øرکات عصبی، Øسودی Ùˆ کمرویی.
کودکان و ت
رسهای همیشگی
علل ترس در کودکان
Û±) به Ø·ÙÙ„ آموخته Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ Ù…Øتاط Ùˆ بیمناک باشد.زیرا ناچاریم در موارد مختلÙ
Ø·ÙÙ„ را با ترس آشنا سازیم. برای مثال او باید از آتش یا از Øرکت اتومبیل ها بترسد
. اما برخی از مادران اطÙال را از اشیا یا اشخاصی Ú©Ù‡ نباید بترسند، بر Øذر Ù…ÛŒ دارند.
این مادران ممکن است به خاطر آسودگی خویش و انصرا٠بچه از خیره سری او را از پلیس
یا دکتر بترسانند یا مادری ممکن است به Ø·ÙÙ„ بگوید: باشد تا وقتی Ú©Ù‡ مدرسه بروی Ùˆ
ببینی Ú©Ù‡ اگر Øر٠بزرگتران را نشنوی، Ú†Ù‡ بلایی به سرت Ù…ÛŒ آورند.
به این طریق است Ú©Ù‡ اطÙال غالباً از مردم یا مکان هایی Ù…ÛŒ ترسند Ú©Ù‡ باید مورد Ù…Øبت
Ùˆ علاقه آنان باشد Ùˆ در Øقیقت یک نوع ترس بیهوده به آنان تلقین Ù…ÛŒ شود
Û²) Ø·ÙÙ„ بر اثر تجربیات خود با ترس آشنا Ù…ÛŒ شود.
اگر Ø·ÙÙ„ در موقعیت خاصی ترسیده
یا صدمه دیده باشد، اØتمالاً در آینده نیز از همان موقعیت Ùˆ وضع دچار ترس Ùˆ دلهره خواهد شد.
اگر Ø·ÙÙ„ÛŒ در Øالی Ú©Ù‡ سوار اتومبیل بوده تصاد٠کرده باشد، ممکن است از سوار شدن
مجدد به اتومبیل بترسد. اگر بخاری داغی دستش را سوزانده باشد،
ممکن است دیگر نگذارد که او را نزدیک بخاری ببرند.
کودکان
و ترسهای همیشگی
Û³) ترس Ø·ÙÙ„ ممکن است در نتیجه تقلید از چیزی باشد. کودک Ú©Ù… سن
برای اطÙال بزرگتر Ùˆ اÙراد بالغ اهمیتی زیاد قائل است Ùˆ آنان را بسیار دانا Ùˆ قوی تصور Ù…ÛŒ کند.
بنابراین، اگر یکی از آنان از چیزی بترسد، کودک Ú©Ù… سن تر Ùکر Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ آن چیز باید
خیلی ÙˆØشتناک باشد Ùˆ به ناچار او نیز دچار ترس Ù…ÛŒ شود. به این علت است Ú©Ù‡
اÙراد بالغ هرگز نباید Øتی به عنوان شوخی خود را ترسان نشان دهند. ترس های
بی شماری وجود دارد که به این روش آموخته می شود. کودکان معمولاً از سگ،
رعد و برق یا بیگانگان می ترسند، زیرا پدر و مادرشان این ترس را به آنان تلقین کرده اند.
Û´) خیال Ùˆ تصور Ø·ÙÙ„ Ú©Ù… سن مستعد ترسیدن از اشیایی بخصوص است Ú©Ù‡
Øرکت یا تولید صدا Ù…ÛŒ کنند؛ زیرا Ø·ÙÙ„ تصور Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ آنها زنده اند Ùˆ ممکن است او را اذیت کنند.
کودکان و
ترسهای همیشگی
پیشگیری آسان تر است
پیشگیری از ترس به مراتب آسان تر و عملی تر از درمان آن است،
بنابراین تا Øد ممکن با Øذ٠علل از بروز ترس جلوگیری کنید. همچنین برای درمان ترس باید
علل آن شناخته شود و درمان، با توجه به علل بروز آن انجام گیرد. برای درمان ترس
کودکان باید به والدین Ùˆ اطراÙیان کودک Ú©Ù…Ú© شود، از طریق استدلال Ùˆ عمل به کودک
نشان داده شود که ترس او بی مورد و بیجاست، به کودک جرأت و مهارت مبارزه
با ترس آموخته شود Ùˆ تا Øد ممکن با موقعیت های ترس آور عملاً آشنا شود.
از ترساندن کودکان از چیزهایی نظیر تاریکی، دیو و لولو به طور جدی خودداری کنید.
با کودکان با نهایت Ù…Øبت Ùˆ مهربانی رÙتار Ùˆ در زمینه اÙزایش اعتماد به Ù†Ùس آنان
به طور جدی اقدام کنید. باید از قدرت Ùˆ نیروی Ù…Øرک ترس آور کاسته Ùˆ آن Ù…Øرک
را با یک Ù…Øرک نشاط آور توأم کنید. از مشاهده Ùیلم های ترسناک Ùˆ گوش دادن به داستان های ترس آور جلوگیری کنید.
نکاتی درباره ترس ها
* در کمک به کودکی که سعی دارد بر ترس خود غلبه کند، شتاب زده عمل نکنید.
اگر Ùشار وارده بیش از Øد باشد، نه تنها ترس اولیه را ØÙظ Ù…ÛŒ کند، بلکه از جانب
پدر Ùˆ مادر هم Ú©Ù‡ او را بی Ù…Øابا به کار خطرناک وادار Ù…ÛŒ کنند، ترس جدیدی به وجود Ù…ÛŒ آید.
کودکان و ترسهای همیشگی
* تØسین Ùˆ تشویق در Ú©Ù…Ú© به کودک برای غلبه بر ترس هایش، بسیار مۆثر است
Ùˆ باید مورد استÙاده قرار گیرد. او باید بیاموزد Ú©Ù‡ شکست ها Ùˆ عدم
موÙقیت ها را به عنوان Øقیقت زندگی Ùˆ بدون ناامیدی Ùˆ یأس بپذیرد.
* یکی از آسان ترین شیوه هایی Ú©Ù‡ کودکان با استÙاده از آن،
نگرش ها Ùˆ طرز Ùکرهای خود را Ù…ÛŒ آموزند، تقلید از والدین یا بزرگسالان دیگر است.
وقتی کودکی با ترس و هراس واکنش نشان می دهد، در واقع درس هایی
را که از جامعه خود آموخته است، جواب می دهد.
والدین و معلمان باید تا آنجا که می توانند الگوی مناسبی برای کودکان باشند.
* استدلال Ùˆ منطق، اسلØÙ‡ نیرومندی برای مقابله با تمامی ترس هاست،
به شرط آن Ú©Ù‡ ÙˆØ§Ø¶Ø Ùˆ روشن Ùˆ مطابق با Ø³Ø·Ø Ø¯Ø±Ú© Ùˆ Ùهم کودک باشد.
کودکان و تر
سهای همیشگی
چگونه با کودک ترسو برخورد کنیم
کودکان و ترسهای همیشگی
ترس در همه ÛŒ اÙراد امری عادی است.
کودکان نیز همیشه از مسائلی ترس دارند
اما اینکه چگونه در هنگام ترس با کودک خود برخورد کنیم مسئله ای است
Ú©Ù‡ اهمیت بسیار زیادی دارد Ùˆ Ù…ÛŒ تواند تاثیر مهمی در رÙتار ÙˆÛŒ داشته باشد.
بچه که بودم همیشه از گیاهی که جلوی در خانه سبز شده بود می ترسیدم.
Ù…ÛŒ دانستم Ú©Ù‡ این Ùقط یک گیاه است Ùˆ مادر بارها این مساله را برایم تکرار کرده بود
اما Øالت عنکبوتی شکلش دلم را Ù…ÛŒ لرزاند Ùˆ ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ù…ÛŒ دادم هرگز از کنارش رد نشوم…
دلم Ù…ÛŒ خواست مادرم به جای ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø§ÛŒÙ† مساله بیلچه ای برمی داشت
Ùˆ آن گیاه را از ریشه Ù…ÛŒ کند. Øالا Ú©Ù‡ Ùرزنددار شده ام وقتی پسرم Ù…ÛŒ گوید:
«مامان! روی دیوار سوسکه» و لکه روی دیوار را نشانم می دهد، می دانم بهتر است
به جای تکرار این مساله Ú©Ù‡ «نه مامان! سوسک نیست Ùˆ Ùقط Ù„Ú©Ù‡ است»،
دستم را آرام روی آن بکشم. کودکان ما با تر س های زیادی روبرو هستند
که برخورد نامناسب ما با آنها می تواند باعث نهادینه شدن یا گسترش
آن ترس در وجودشان شود. در Ú¯Ùت Ùˆ گویی با دکتر Øسین پورشهریار، روان شناس،
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
در رابطه با ترس های دوران کودکی Ùˆ Ù†Øوه صØÛŒØ Ø¨Ø±Ø®ÙˆØ±Ø¯ با آنها پرسیدیم.
کودکان و ترسهای همیشگی
لطÙا بÙرمایید Ú†Ù‡ ترس هایی در دوران کودکی طبیعی Ùˆ Ú†Ù‡ ترس هایی غیرطبیعی Ù…Øسوب Ù…ÛŒ شود؟
قبل از اینکه ترس ها را به ۲ نوع طبیعی و غیرطبیعی تقسیم کنیم بهتر است
بگوییم از نظر تØولی ترس هایی وجود دارد Ú©Ù‡ از ابتدای زندگی هستند
Ùˆ تا آخر عمر هم ادامه Ù…ÛŒ یابند مثل ترس از صدای بلند. همان طور Ú©Ù‡ یک Ùرد بزرگسال نسبت
به صدای بلند واکنش نشان می دهد یک نوزاد هم با شنیدن این صدا چشمانش را می بندد،
عضلاتش را جمع می کند و اگر دستش باز باشد آن را مشت می کند…
برخی از ترس ها با اÙزایش سن به صورت طبیعی ایجاد Ù…ÛŒ شوند یا از بین Ù…ÛŒ روند.
برخی ترس ها هم در ابتدا هستند Ùˆ با توجه به توانمندی های Ùرد به مرور Ú©Ù… Ù…ÛŒ شوند.
این ترس ها طبیعی Ù…Øسوب Ù…ÛŒ شوند اما ترس هایی Ú©Ù‡ نیستند Ùˆ یکدÙعه ایجاد Ù…ÛŒ شوند
و ترس هایی که دیر از بین می روند از جمله ترس هایی هستند که نگران کننده اند
و باید درمان شوند. به این ترس ها ترس ثانویه می گوییم و شامل ترس از تاریکی، تنهایی و مکان ها و موقعیت های خاص است.
دلیل بروز ترس های ثانویه چیست؟
ما در موقعیت هایی Ú©Ù‡ اØساس ناامنی کنیم، Ù…ÛŒ ترسیم Ùˆ وقتی متوجه دلیل آن Ù…ÛŒ شویم،
از دلیلش Ù…ÛŒ ترسیم. اگر تاریکی باعث این اØساس شود از تاریکی Ù…ÛŒ ترسیم و…
اما گاهی نمی دانیم Ú©Ù‡ از Ú†Ù‡ چیزی اØساس ناامنی Ù…ÛŒ کنیم. اسم این ترس اضطراب است.
ویژگی عجیب این ترس ها این است که خیلی سریع به موضوع های جدید
ربط پیدا Ù…ÛŒ کنند. یعنی Ùردی Ú©Ù‡ از رانندگی Ù…ÛŒ ترسد،
Ú©Ù… Ú©Ù… از خیابان هم Ù…ÛŒ ترسد Ùˆ از ماشین های دیگر هم ÙˆØشت پیدا خواهد کرد.
بله، گاهی Ù…ÛŒ بینیم کودک از مانتویی Ú©Ù‡ به چوب لباسی آویزان شده ÙˆØشت دارد.
دلیل این ترس، هم همان ناامنی است؟
بله، همان طور Ú©Ù‡ Ú¯Ùتم تاریکی، تنهایی Ùˆ مکان ها Ùˆ موضوع های خاص
در کودکان باعث ایجاد اØساس اضطراب Ù…ÛŒ شود. به عنوان مثال، اضطراب
جدایی ممکن است باعث شود کودک از صدای هواکش آشپزخانه یا هود یا مانتوی
مادر که به چوب لباسی آویزان است و شکل خاصی پیدا کرده بترسد
یا کودکی از باز کردن در کمد بترسد چون داخل آن تاریک است و…
کودکان و ترسهای همیشگی
و چطور باید با آنها برخورد کنیم؟
مهم این است که در این شرایط واکنش ما واکنش هیجانی نباشد.
اگر ترس کودک ما را خیلی نگران یا عصبانی کند، خطرناک است و ممکن است
باعث تقویت این ترس ها در کودک شود. باید به کودک اجازه دهیم ترسش را ابراز کند
Ùˆ بعد بدون اینکه خیلی با او Øر٠بزنیم Ùˆ سعی کنیم با ØرÙØŒ ترسش را Ú©Ù… کنیم
عملا او را در موقعیت آرامش قرار دهیم. مثلا اگر کودک از تاریکی می ترسد
به جای ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ø§Ø¯Ù† این مساله Ú©Ù‡ تاریکی ترس ندارد، Ù…ÛŒ توانید همراه او به اتاق بروید
و وقتی ترسش شروع شد به او نشان دهید، می تواند برق را روشن کند. اگر می ترسد
از آلوده شدن پاهایش در دستشویی و با این همه پایش خورد به ک٠دستشویی
به جای آنکه مدام بگویید اشکال ندارد یا آب بگیر، خودتان پایتان را ک٠دستشویی بزنید
و آب بگیرید و بگویید مشکلی نیست! اینکه کودک ببیند این مسائل چندان نگران کننده نیستند موثرتر است.
کودکان و ترسهای همیشگی
چرا نباید واکنشمان هیجانی باشد؟
چون نه Ùقط ترس، بلکه هر واکنشی Ú©Ù‡ رنگ Ùˆ بوی هیجانی داشته باشد مسری است!
Ùکر کنید هوا تاریک Ù…ÛŒ شود یا در خانه اید Ùˆ برق Ù…ÛŒ رود، اولین واکنش مادر این است
که دخترم نترسی، یعنی قاعدتا باید بترسی! پس خودمان ترس را القا می کنیم.
او تجربه ای ندارد و چشمش دنبال واکنش ماست. باید به او نشان دهیم که این مساله ترس ندارد.
یا Ùرض کنید در خانه اید Ùˆ زنگ در زده Ù…ÛŒ شود. اگر مادر بگوید: «ای وای کیه؟»
یا یک دÙعه از جا بلند شود Ùˆ به سمت Ø¢ÛŒÙون بدود تا ببیند Ú†Ù‡ کسی پشت در است،
انگار Ú©Ù‡ اتÙاق عجیبی اÙتاده، این Øس را القا Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ ترسیده ! با این کار کودک نگرانی را Ù…ÛŒ آموزد.
در یک اتÙاق غیرمنتظره مهم است Ú©Ù‡ ما Ùقط تعجب Ù…ÛŒ کنیم یا به هم Ù…ÛŒ ریزیم.
گاهی ما اضطراب را جایگزین تعجب می کنیم. نباید کاری کنیم که جایی
که کودک باید تعجب کند، مضطرب شود و بترسد و جایی که باید نگران شود
به هم بریزد. نباید به کودک نشان دهیم این دنیا ناامن و پیش بینی ناپذیر است.
لطÙا از اشتباه هایی برایمان بگویید
Ú©Ù‡ معمولا والدین Øین برخورد با ترس کودک مرتکب آن Ù…ÛŒ شوند.
در بیشتر مراجعانم می بینم وقتی کودکی دچار ترس می شود والدین نگرانند
اما سعی Ù…ÛŒ کنند نگران نبودنشان را به کودک منتقل کنند در Øالی Ú©Ù‡
کلامشان پر از نگرانی است. جالب است بدانید ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø´Ùاهی نترسیدن
اثری وارونه روی کودک دارد مثل اینکه کودکم پرخاش کند، من سرش داد بزنم
Ú©Ù‡ داد نزن! او قبل از اینکه Ù…Øتوای کلام من را درک کند، Ø´Ú©Ù„ کلام را درک Ù…ÛŒ کند.
به جای Øر٠زدن در مورد ترس ها باید به کودک نشان دهیم دنیا، امن است.
قبل از نوجوانی مداخله برای درمان ترس کودکان کاملا باید غیرمستقیم باشد.
بهترین اقدام این است Ú©Ù‡ اضطراب والدین کنترل شود تا کودکان اول از والدین نترسند Ùˆ اØساس کنند کنار آنها دنیا امن است.
کودکان و ترسهای همیش
گی
سلامت آیا Ù…ÛŒ توان Ùرمولی ساده برای کنترل هیجان به والدین آموزش دهید؟
برای کنترل هیجان یک Ùرمول ساده وجود ندارد. باید تمرین کنیم.
Ùرصت ها را شناسایی Ùˆ هیجاناتمان را کنترل کنیم. قرار نیست واکنش هیجانی نباشد
بلکه باید کنترل شده باشد. وقتی عصبانی هستیم باید اول خود را آرام کنیم
بعد به جای داد زدن با جملات آرام با Ùرزندمان صØبت کنیم. گاهی والدین Ù…ÛŒ گویند:
«یعنی وقتی عصبانی هستیم داد نکشیم Ùˆ بگوییم Ø¢Ùرین Ú©Ù‡ خطا کردی؟»
نه! باید بگوییم خطا کردی Ùˆ او را Ù…Øروم کنیم اما واکنش هیجانی خودمان را ضریب دار نکنیم!
اگر می خواهیم کودکانمان ترس های بیمارگونه نداشته باشند، لازم نیست
همیشه مهربان باشیم بلکه باید مادر و پدر پیش بینی پذیر و مطمئنی باشیم. اگر مهربان هم بودیم که چه بهتر!
ممکن است ترس نشانه بیماری باشد؟
بله، ترس ها گاهی نشانه ای از مشکل دیگری اند. مثلا ترس از تغییرهای
ناگهانی و واکنش های تند نشانه اختلال هایی مثل اوتیسم است البته
به شرطی که مجموعه دیگری از نشانه ها هم وجود داشته باشد. در این شرایط درمان ترس دیگر هد٠اصلی نیست
- |
- ۳۶ بازديد
- ادامه مطلب
- ۰ نظر